Kira Tahsilat ve Ödemelerinin Tevsik (Belgeleme) Zorunluluğu
Giriş
213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257. maddesi ile Gelir Vergisi Genel Tebliğleri (268, 298 ve 328 Seri No.lu) uyarınca, konut ve iş yeri kiralama işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. 328 Seri No.lu Tebliğ ile bu zorunluluk kapsamı genişletilmiş ve önemli değişiklikler getirilmiştir.
Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı
Konut ve iş yeri kiralama işlemlerinde, kiraya veren ve kiracı tarafından yapılan tahsilat ve ödemelerin, tutarı ne olursa olsun banka veya PTT aracılığıyla gerçekleştirilmesi zorunludur. Kısa süreli (günlük, haftalık) konut kiralamalarında da tutara bakılmaksızın aynı zorunluluk geçerlidir.
Hisseli Gayrimenkul Kiralamalarında Tevsik
Hisseli gayrimenkullerin kiralanmasında, kira bedelinin tamamının kiraya verenlerden birine banka veya PTT aracılığıyla ödenmesi durumunda, tevsik zorunluluğu yerine getirilmiş sayılmaktadır.
Tevsik Zorunluluğu Kapsamında Olmayan Tahsilat ve Ödemeler
- Mahkeme ve icra yoluyla yapılan tahsilatlar
- Ayni olarak gerçekleştirilen tahsilat ve ödemeler
Bu ödemeler, tevsik zorunluluğu kapsamı dışındadır.
Tevsik Edici Belgeler
Tevsik edici belgeler; para yatırma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kartı gibi ödeme araçlarıyla yapılan tahsilat ve ödemeler sonucunda bankalar veya PTT tarafından düzenlenen dekontları ve hesap bildirim cetvellerini kapsamaktadır. Bankaların internet şubeleri üubeleri \xfczerinden yapılan ödemeler de bu kapsamdadır.
Ceza Uygulaması
Tevsik zorunluluğuna uymayanlar hakkında, Vergi Usul Kanununun mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası uygulanır. Çeşitli mükellef grupları için uygulanacak asgari ve azami ceza miktarları şu şekildedir:
Mükellef Grubu | 2/8/2024 Öncesi Ceza (TL) | 2/8/2024 Sonrası Ceza (TL) |
Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı | 11.800 TL | 20.000 TL |
İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler | 5.800 TL | 10.000 TL |
Diğer mükellefler | 3.000 TL | 5.000 TL |
Bir takvim yılında toplam ceza sınırı | 8.700.000 TL | 20.000.000 TL |
Ceza Uygulamasına İlişkin Örnekler
- Örnek 1: Mükellef (A), 2024 Kasım ayında 20.000 TL elden tahsil etmişse, %10 oranında 2.000 TL ceza hesaplanır, ancak bu tutar 2024 için asgari ceza olan 5.000 TL'nin altında kaldığı için 5.000 TL ceza uygulanır.
- Örnek 2: Mükellef (B), iki ay boyunca her ay 25.000 TL'yi elden tahsil ettiği için her bir işlem için 5.000 TL ceza uygulanır ve toplam ceza 10.000 TL olur.
Ceza Uygulamasında Mükellefin Hakları
Tevsik yükümülüğünün yerine getirilmemesi nedeniyle ceza kesilen mükellefler, Vergi Usul Kanununda yer alan cezalarda indirim ve uzlaşma hükümlerinden yararlanabilir.
- İndirim Talebi: Kesilen cezanın yarısının ödenmesi halinde, cezanın diğer yarısından vazgeçilir.
- Uzlaşma Talebi: 23.000 TL’yi aşan cezalarda uzlaşma talebinde bulunulabilir.
Sonuç
Kira tahsilat ve ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla tevsik edilmesi yükümülüğü, işlemlerin şeffaflığını sağlamaya ve vergi kayıplarını önlemeye yöneliktir. 2024 yılı itibariyle kapsamı genişleyen bu düzenlemelere uyulmaması durumunda, mükellefler için çeşitli yaptırımlar uygulanacaktır.