2024 yılı itibarıyla Türkiye'de fiş ya da fatura vermeyen veya almayanlara yönelik cezalar Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından belirlenir ve Vergi Usul Kanunu'na (VUK) göre uygulanır. Bu cezalar, vergi kaçakçılığını önlemek, kayıt dışı ekonomiyi engellemek ve vergi sisteminin sağlıklı işlemesini sağlamak amacıyla uygulanmaktadır.
Fiş Almayan Tüketicilere Ceza:
- Tüketicilere doğrudan bir ceza uygulanmaz. Ancak fiş veya fatura almanın önemi büyüktür. Fiş almayan tüketiciler, satıcıların vergi kaçırmasına dolaylı olarak katkıda bulunur.
- Tüketici, satıcıdan fiş veya fatura almadığı durumda, bu durumu Vergi İdaresi'ne bildirebilir. Bildirimde bulunursa, satıcıya cezai yaptırım uygulanabilir.
Fiş veya Fatura Vermeyen İşletmelere Ceza:
Vergi Usul Kanunu'na göre fatura veya fiş vermeyen işletmelere ceza uygulanır. 2024 yılı itibarıyla bu cezalarda önemli artışlar söz konusudur.
Fatura veya Fiş Vermeme Cezası (VUK 353. madde):
- Fatura veya fiş verilmemesi durumunda işletmeye 2.500 TL’den az olmamak üzere her bir tespit için ceza uygulanır.
- Ancak, ceza tespit edilen tutarın %10'u üzerinden hesaplanır ve bu tutar belirli bir limiti geçmemelidir. Cezanın üst sınırı farklı parametrelere göre değişiklik gösterebilir.
Belge Düzeniyle İlgili Diğer Cezalar:
- Bilgi vermeme veya eksik verme cezası: Vergi mükelleflerinin defter, kayıt veya belgelerde eksiklik yapması durumunda 2024 yılında 10.000 TL'ye kadar para cezası kesilebilir.
- Elektronik belge düzenlememe cezası: E-fatura ve e-arşiv fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflerin bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde de 10.000 TL'ye kadar ceza uygulanabilir.
Artırımlı Ceza Uygulaması:
- Eğer fatura veya fiş vermeme durumu sürekli tekrarlanırsa veya bu durum vergi denetimleri sırasında tespit edilirse, cezalar artırımlı olarak uygulanabilir.
- İlk tespit edilen cezada yukarıda belirtilen cezalar uygulanırken, tekrar eden ihlallerde ceza miktarı iki katına çıkabilir. Yani fiş vermeme alışkanlığı devam eden işletmelere yönelik cezalar ciddi boyutlara ulaşabilir.
Ceza Uygulamasının Amacı:
Bu cezalar, işletmeleri fiş veya fatura vermeye zorlamak ve kayıt dışı ekonomiyi önlemek için yürürlüğe konmuştur. Tüketicilerin de fiş alma konusunda bilinçli olması önemlidir.
