2025 Yılı İşletme Hesabı Esası ve Bilanço Esasına Göre Defter Tutma ve Sınıf Değiştirme Hadleri
213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK), mükelleflerin defter tutma esaslarını ve sınıf değişikliklerini düzenleyerek ticari faaliyetlerin ölçeğine göre yükümlülükleri belirler. Bu makalede, 2025 yılına ilişkin defter tutma ve sınıf değiştirme kuralları detaylı şekilde ele alınmıştır.
1. Tüccar Sınıfları ve Defter Tutma Esasları
VUK’un 176. maddesine göre tüccarlar, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır:
- I. Sınıf Tüccarlar: Bilanço esasına göre defter tutarlar.
- II. Sınıf Tüccarlar: İşletme hesabı esasına göre defter tutarlar.
Mükelleflerin hangi sınıfta yer alacağı ve bu sınıflar arasındaki geçişler, yıllık iş hacmine ve ilgili hadlere bağlıdır.
2. 2025 Yılı İçin Sınıf Değiştirme Hadleri
A. Bilanço Esasına Göre Defter Tutma Hadleri
| Madde No | Konusu | 2023 Yılında Uygulanan (TL) | 2024 Yılında Uygulanan (TL) | 2025 Yılında Uygulanacağı Düşünülen (TL) |
|---|
| 177 | Alış Tutarı | 890.000 | 1.400.000 | 2.000.000 |
| Satış Tutarı | 1.270.000 | 2.000.000 | 2.800.000 |
| Yıllık Gayrisafi İş Hasılatı | 440.000 | 690.000 | 990.000 |
| İş Hasılatının Beş Katı + Yıllık Satış Tutarı | 890.000 | 1.400.000 | 2.000.000 |
B. İşletme Hesabından Bilanço Esasına Geçiş Şartları
| Durum | 2023 (TL) | 2024 (TL) | 2025 (TL) |
|---|
| Son dönem iş hacminin %20'den fazla artması durumunda alış tutarı | 1.400.000 - 1.680.000 | 2.000.000 - 2.400.000 | 2.400.000 üzeri |
| Son dönem iş hacminin %20'den fazla artması durumunda satış tutarı | 2.000.000 - 2.400.000 | 2.800.000 - 3.360.000 | 3.360.000 üzeri |
| Gayrisafi İş Hasılatı Fazlalığı | 690.000 - 828.000 | 990.000 - 1.188.000 | 1.188.000 üzeri |
3. İhtiyari Geçişler ve Zorunluluklar
A. İhtiyari Bilanço Esası Devamı
Birinci sınıf tüccarlar, bilanço esasını sürdürme hakkına sahiptir. Ancak ikinci sınıf tüccarlar, gerekli hadleri aştıklarında zorunlu olarak birinci sınıfa geçmek durumundadır.
B. Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş
Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin hadleri aşmaları durumunda izleyen yıl işletme hesabı esasına, bir sonraki yıl ise bilanço esasına geçiş yapmaları gerekmektedir.
4. Ticaret Şirketleri ve Kurumlar Vergisi Mükellefleri
Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında anonim, limited, kooperatif gibi sermaye şirketleri ile diğer kurumlar, bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır.
5. Tablo: İşletme ve Bilanço Esası Geçiş Kriterleri (Özet)
| Durum | Sınıf | Geçiş Kriteri | 2025 (TL) |
|---|
| Mal alımı veya satımı | II. → I. Sınıf | Alış Tutarı ≥ | 2.400.000 üzeri |
| | Satış Tutarı ≥ | 3.360.000 üzeri |
| Gayrisafi İş Hasılatı Fazlalığı | II. → I. Sınıf | ≥ | 1.188.000 üzeri |
| İşletme Hesabından Bilanço Esasına Geçiş | Zorunlu | İş Hacmi Fazlalığı | Yukarıdaki hadler aşılırsa |
6. Önemli Notlar
- Defter tutma hadleri her yıl yeniden değerleme oranlarına göre belirlenir.
- İlgili yılın başında geçerli olacak yeni hadler Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından tebliğ edilir.
- Mükelleflerin sınıf değişikliklerini yıl içindeki iş hacmi artış ve azalışlarına göre değerlendirmesi gerekir.
