Türkiye'de Güncel Süt İzni Uygulamaları (2024)
Süt izni, Türkiye'deki çalışan kadınların çocuklarını emzirebilmeleri için işyerlerinden belirli bir süre izin almasını sağlayan bir haktır. Bu hak, 4857 Sayılı İş Kanunu ve ilgili mevzuatlar ile düzenlenmiştir. Süt izni, hem annenin hem de bebeğin sağlığını korumak amacıyla kanunen tanınmış bir haktır. 2024 yılında bu konudaki temel düzenlemeler şu şekildedir:
Süt İzni Süresi
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesi uyarınca:
- Doğum yapmış kadın çalışanlara, çocuğun bir yaşına kadar her gün toplam 1,5 saat süt izni verilir.
- Bu izin süresi çalışma süresinden sayılır ve maaş kesintisi yapılamaz.
Süt İzni Kullanımı
- Anne, süt iznini işveren ile mutabık kalarak günün hangi saatlerinde kullanacağını kendisi belirler. Örneğin:
- Sabah çalışma saatinden önce başlayarak,
- Öğle arasında ek süre olarak,
- İş gününün sonunda erken çıkış şeklinde kullanabilir.
Örnek 1: Günde 8 saat çalışan bir annenin günlük çalışma planı:
| Zaman Dilimi | Süre (Saat) |
|---|
| Sabah Çalışma | 4 |
| Süt İzni | 1,5 |
| Öğleden Sonra | 2,5 |
Bu şekilde çalışan bir anne, 1,5 saatlik süt iznini iş çıkış saatine ekleyerek erken çıkabilir.
Kısmi Süreli Çalışmalarda Süt İzni
Part-time veya esnek çalışmada süt izni süresi, annenin toplam çalışma süresi dikkate alınarak orantılı şekilde hesaplanır.
Örneğin:
- Haftada 20 saat çalışan bir anne, tam zamanlı çalışana göre süt izninin yarısı kadar süre alır.
Kamuda Süt İzni
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104. maddesi ile kamu çalışanı annelere:
- Doğum sonrası ilk 6 ay günde 3 saat,
- İkinci 6 ay ise günde 1,5 saat süt izni hakkı tanınır.
Örnek 2: Bir kamu çalışanı annenin süt izni planı:
| Dönem | Günlük Süt İzni Süresi |
|---|
| İlk 6 Ay | 3 saat |
| 7-12. Aylar | 1,5 saat |
Süt İzni Kullanmama Durumu
Süt izninden feragat etmek ya da bu izni kullanmamak gibi bir durum, annenin inisiyatifindedir. Ancak işveren, süt izni hakkını engelleyemez. İzin kullanılmadığında:
- Annenin talebiyle dahi süt izni ücreti başka bir ödeme ya da fazla mesai karşılığı olarak verilemez.
Süt İzninde Dikkat Edilecek Hususlar
- İşverenin Rolü: İşveren, annenin süt izni kullanımını desteklemeli ve bu süre zarfında iş yükünü dengeleyecek şekilde organizasyon yapmalıdır.
- İspat Yükümlülüğü: İşveren, annenin süt iznini kullandığını gösterir belgeleri gerektiğinde iş müfettişlerine sunmakla yükümlüdür.
- İşçi-İşveren İlişkisi: Süt izninin kullanılmaması ya da engellenmesi durumunda anne, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayette bulunabilir.
Süt İzni Hakkını Kullanan Annelerin Hakları
- Süt izni, annenin işyerindeki diğer izin haklarını (örneğin yıllık izin veya mazeret izni) etkilemez.
- Süt izni nedeniyle annenin işten çıkarılması durumunda işveren, işe iade davası açılması halinde haksız bulunabilir.
Sonuç
Süt izni, çalışan annelerin iş-yaşam dengesi kurmasında önemli bir role sahiptir. Hem özel sektörde hem de kamu sektöründe uygulanması zorunludur. İşverenlerin, bu konuda mevzuata uygun hareket ederek hem çalışan memnuniyetini artırmaları hem de yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri büyük önem taşır.
Bu hakkın işyerinde uygulanmaması durumunda anneler, iş mahkemesi veya ALO 170 Çalışma Hayatı İletişim Merkezi aracılığıyla haklarını savunabilirler.
