Kademeli emeklilik sistemi, belirli yaş gruplarına göre emeklilik yaşı ve prim gün sayısını kademeli olarak değiştiren bir sistemdir. Bu sistem, özellikle 1999’da yapılan reformla Türkiye’deki Sosyal Güvenlik Sistemi’ne dâhil edilmiştir. Amaç, sosyal güvenlik dengesini korumak ve emeklilik sistemini sürdürülebilir kılmaktır. İşte bu sistemin detayları:
1. Kademeli Emeklilikte Kilometre Taşları
Kademeli emeklilik sisteminin en önemli değişiklikleri:
- 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı fark etmeksizin) eski sistemden yararlanabilirken,
- Bu tarihten sonra sigortalı olanlar için emeklilik yaş sınırı, prim gün sayısı ve çalışma süresi kademeli olarak yükseltilmiştir.
2. Emeklilik Yaşı ve Prim Gün Sayısı
Kademeli emeklilikte emeklilik yaşı ve prim gün sayısı sigortalılık başlangıç tarihine göre değişir:
08.09.1999 Öncesi Sigortalı Olanlar: Bu tarihten önce sigortalı olanlar kademeli yaş uygulamasından kısmen etkilenir, ancak eski düzenlemeye göre daha erken emekli olabilirler.
- Kadınlar 20 yıl (5.000 gün) sigortalılık süresi ve 50 yaşını tamamlamış olmalı.
- Erkekler 25 yıl (5.000 gün) sigortalılık süresi ve 55 yaşını tamamlamış olmalı.
08.09.1999 - 30.04.2008 Arası Sigortalı Olanlar: Bu tarihler arasında sigorta başlangıcı olanlar için emeklilik yaşı ve prim gün sayısı kademeli olarak artırılmıştır.
- Kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş sınırı uygulanır.
- Prim gün sayısı SSK’lılar için 7.000 gün, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı çalışanları için 9.000 gün olarak belirlenmiştir.
01.05.2008 Sonrası Sigortalı Olanlar: 2008 yılındaki reformla yeni sisteme giren sigortalılar için emeklilik yaşı ve prim gün sayısı daha yüksektir.
- Kadınlar için emeklilik yaşı 65’e, erkekler için 65’e kadar çıkarılmaktadır.
- Prim gün sayısı 7.200 güne çıkarılmıştır.
3. Kademeli Yaş Uygulaması
Emeklilik yaşı kademeli olarak artırılmakta ve çalışanın doğum yılına göre değişmektedir. Yaş koşulunda artış şu şekildedir:
- Kadın ve erkekler için emeklilik yaşı her 2 yılda bir artmaktadır.
- 2036 yılından itibaren emeklilik yaşı her iki yılda bir bir yaş artırılarak 2048 yılında 65 yaşına ulaşılacaktır.
4. Prim Gün Sayısı Artışı
2008 sonrası sigortalı olanlar için prim gün sayısı şartları, yaşa ek olarak artırılmıştır:
- Prim gün sayısı, ilk sigorta giriş tarihine bağlı olarak artarak kademeli bir şekilde belirlenmiştir.
- 2008 ve sonrasında sigorta girişi olanlar için 7.200 gün prim doldurulması gerekmektedir.
5. Erken Emeklilik Seçenekleri
Kademeli emeklilik sisteminde de bazı özel durumlarda erken emeklilik seçenekleri mevcuttur:
- Engellilik durumu, malulen emeklilik, yaş haddinden emeklilik gibi özel durumlar erken emeklilik imkânı tanır.
- Fiili hizmet süresi zammı uygulanan bazı meslek grupları da (maden işçileri, gazeteciler gibi) erken emekli olabilir.
Özet
Kademeli emeklilik sistemi, sosyal güvenlik sisteminin dengesini sağlamak için emeklilik yaşını ve prim gününü kademeli olarak artırır. Sigorta başlangıç tarihi, sigortalının emeklilik yaşı ve prim gün sayısını belirleyici bir faktördür.
